تاسیس یک خودروسازی جدید در ایران/ چرا آلمان ۵ شرکت خودروسازی و ایران ۱۳ شرکت خودروسازی دارد؟

در گرماگرم حمله‌هایی که از چپ و راست به صنعت خودروسازی ایران صورت می‌گیرد، یک شرکت خودروسازی جدید هم قرار است به منظومه این صنعت در ایران اضافه شود.

به گزارش تجارت‌نیوز ، این خودروسازی جدید (با نام «زرخودرو») مجوزهای لازم برای تاسیس کارخانه را اخذ و حتی زمین کارخانه را هم در استان البرز خریداری کرده است.

آن‌طور که اعلام شده، این شرکت می‌خواهد یک خودرو ملی با پلت‌فرم قوی و با مشارکت برندهای خارجی در ایران تولید کند. مدیر اجرایی این شرکت هم گفته که جواز تاسیس برای ساخت یک میلیون دستگاه انواع خودروی مختلف، از خودروی اقتصادی گرفته تا خودروی سواری و باری توسط این شرکت کسب شده است.

ماجرا از چه قرار است؟

صنعت سینوسی

صنعت خودروسازی ایران مسیری سینوسی را طی کرده است.

پیش از انقلاب، ایران بزرگ‌ترین و تنها خودروساز در غرب آسیا بود و این عنوان را کمابیش تا اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی هم برای خودش نگه داشت. (ترکیه هنوز به شکل جدی دست به کار نشده بود.)

تیراژ تولید خودرو در ایران هم موید همین یکه‌تازی بود، تا آنجا که ایران در میانه دهه ۱۳۸۰ خورشیدی، به تیراژ تولید ۱٫۶ میلیون دستگاه خودرو رسید. (تایلند به عنوان دهمین خودروساز بزرگ دنیا، در سال ۲۰۲۱ میلادی همین تعداد خودرو تولید کرد.)

اما تحریم‌هایی که از سال ۱۳۸۹ به بعد اوج گرفتند، صنعت خودروی ایران را هم وارد دوران افول کردند.

صنعت خودروسازی در ایران از میانه دهه ۱۳۸۰ خورشیدی به این سو افول کرده است.

دوران افول صنعت خودروسازی

در سال ۱۳۹۲، تیراژ تولید خودرو در ایران به حدود ۷۵۰ هزار دستگاه رسید و کمابیش از همان زمان به بعد، صحبت از زیان انباشته خودروسازان ایرانی به میان آمد.

منظور از «زیان انباشته» این است که یک شرکت برای چند سال متوالی زیان‌ده باشد و این زیان روی هم انباشته شود.

واضح است که بیرون‌آمدن از این وضعیت، دیگر به این سادگی نیست.

مجموع زیان انباشته دو خودروساز بزرگ ایرانی، اکنون حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

بقیه آمدند و رفتند و ما جا ماندیم

از آن‌سو، حالا مدعیان تازه‌ای در حوزه خودروسازی در همین منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) قد علم کرده‌اند.

ترکیه با تولید سالانه بین ۱٫۷ تا ۱٫۲ میلیون دستگاه خودرو (در سال‌های اخیر)، سیزدهمین خودروساز بزرگ دنیا بوده و ایران به جایگاه ۱۹ نزول کرده است.

جالب اینکه در سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۹ خورشیدی) ترکیه تنها ۴۳۰ هزار دستگاه خودرو تولید کرده بود و پیش از آن، اساسا صنعت خودروسازی قابل اعتنایی نداشت.

«توگ»، خودروی الکتریکی ساخت ترکیه است که قرار است به زودی تولید انبوه آن آغاز شود.

حالا رقابت جدی‌تر هم شده و کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان، با سرمایه‌های نجومیِ ناشی از دلارهای نفتی، می‌خواهند خودروسازی را کلید بزنند.

تولیدات خودرویی این دو کشور هم قرار است کاملا مدرن و عمدتا الکتریکی باشد.

سفره‌ای خالی با مهمانان پرشمار

حالا هم داستان اضافه‌شدن خودروسازان جدید به منظومه خودروسازی کشور به میان آمده است.

ایران دو خودروساز اصلی و چندین و چند شرکت خودروسازی فرعی دارد که عمدتا هم به صورت تو در تو به یکدیگر ربط پیدا می‌کنند.

با وجود صنعت بسیار پیشرفته خودروسازی در آلمان، این کشور تنها ۵ خودروساز اصلی دارد.

عمده شرکت‌های فرعی هم در واقع مونتاژکننده خودروهایی هستند که به صورت CKD یا SKD به ایران می‌آیند. در واقع، قطعات خودرو به صورت جدا‌جدا به ایران وارد می‌شوند و تنها عملیات مونتاژ در داخل انجام می‌شود.

با احتساب تمام شرکت‌های ریز و درشتی که در صنعت خودروی ایران فعالیت می‌کنند، تعداد شرکت‌های خودروسازی ایرانی ۱۳ مورد برآورد می‌شود که البته برخی نیمه‌فعال هستند.

کیفیت پایین و چشم‌اندازی نه چندان روشن

از وضعیت خودروسازی داخلی و کیفیت آن هم همه اطلاع داریم. شرایط اقتصادی ایران هم افقی پیش چشم نمی‌گذارد که ایران بتواند با شرکت‌های معتبر خودروسازی در جهان همکاری داشته باشد.

همزمان، همین چند روز پیش طرح ساخت خودروی مشترک توسط ایران، ترکیه و روسیه دوباره به میان آمد. اما با توجه به اینکه روسیه هم همچون ایران تحت تحریم‌های اقتصادی قرار دارد، بعید است چنین اتحادی بتواند به صادرات خودرو به کشورهای ثالث ختم شود.

بقیه چند خودروساز دارند؟

اما تعدد تعداد شرکت‌های خودروسازی الزاما خوب نیست.

کره‌جنوبی که یکی از پنج کشور بزرگ در حوزه خودروسازی در جهان است، تنها ۵ شرکت خودروسازی هم دارد: «هیوندای موتورز»، «کیا موتورز»، «جی ام» (GM Korea)، «رنو سامسونگ» (Renault Samsung) و «سانگ‌یانگ موتورز» (SsangYong Motors).

آلمان هم پنج شرکت خودروسازی اصلی دارد که در مجموع تحت هفت برند خودرو تولید می‌کنند: «فولکس‌واگن» (که برندهای «پورشه» و «آئودی» را هم در اختیار دارد)، «ب ام و»، «مرسدس بنز»، «اوپل» و «فورد آلمان» (Ford-Werke).

چین تعداد برندها و شرکت‌های خودروسازی بیشتری دارد، اما به دلیل حجم بالای تولید خودرو در این کشور، این موضوع تعجب‌برانگیز نیست.

در سال‌های اخیر، چین همواره بین یک‌پنجم (۲۰ درصد) تا یک‌چهارم (۲۵ درصد) از تولیدات خودرویی جهان را به خود اختصاص داده است.

چرا ایران (دست‌کم) ۱۳ شرکت خودروسازی دارد، اما کره‌جنوبی تنها ۵ شرکت؟

این کشور چهار شرکت خودروسازی اصلی و بزرگ دارد که به «Big Four» معروف‌اند و عبارت‌اند از: «دانگ فنگ»، «فاو» (FAW)، «چانگان» و «سایک موتور» (SAIC Motor).

از خودروسازان کوچک‌تر چینی هم می‌توان به «جیلی»، «چری»، BYD و Great Wall اشاره کرد که همه کم و بیش در ایران شناخته‌شده هستند.

اما ظاهرا کشوری را نمی‌توان پیدا کرد که به اندازه ایران خودرو تولید کند و این تعداد شرکت خودروسازی ریز و درشت هم داشته باشد.

همچون بسیاری موارد دیگر در ایران (مثل تعدد روزنامه‌ها و سایت‌های خبری یا تعدد ناشرین کتاب) به نظر می‌رسد که در خودروسازی هم منافع ایجاد یک شرکت جدید بیش از همکاری با شرکت‌های قدیمی باشد.