از «کوچ‌نشینی دیجیتال» چه می‌دانید؟/ چرا تایلند و اسپانیا برنامه‌نویس‌ها را می‌خواهند؟

برای درک کوچ‌نشینی دیجیتال این وضعیت را تصور کنید: لپ‌تاپ‌تان را باز می‌‌کنید، به اینترنت وصل می‌شوید، دورادور وظایف شغلی‌تان را انجام می‌دهید و وقتی کارتان تمام شد، دوباره به چادر مسافرتی‌تان بر می‌گردید و شب را زیر ستاره‌ها می‌خوابید.

به گزارش تجارت‌نیوز ، این سبک زندگی کسانی است که به آنها «کوچ‌نشینان دیجیتال» (Digital nomad) گفته می‌شود: کسانی که از راه دور کار می‌کنند و بنابراین می‌توانند در هر جایی، از مزرعه گرفته تا بیابان و کوهستان، با اتصال به اینترنت کار کنند.

اما «کوچ‌نشینی دیجیتال» چیست و چرا این روزها بیشتر در مورد آن صحبت می‌شود؟

همان دورکاری، اما غلیظ‌تر!

«کوچ‌نشینان دیجیتال»، «عشایر دیجیتال»، «دوره‌گردهای دیجیتال» یا «خانه به دوش‌های دیجیتال»، همگی معادل هایی هستند که در زبان فارسی برای همان عبارت بالایی انتخاب شده‌اند. همه آنها در واقع یک مفهوم را می‌رسانند.

این اصطلاح اما اولین بار در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی باب شد. یعنی زمانی که فناوری به برخی شاغلان (مانند برنامه‌نویس‌ها و فعالان حوزه IT) اجازه می‌داد بدون حضور در محل کار، از راه دور درآمد داشته باشند.

حالا که همه‌گیری کرونا تجربه «دورکاری» را ملموس‌تر کرده و در برخی کشورها آن را حتی به یک «حق قابل مطالبه از کارفرما» هم بدل کرده، سبک زندگی « کوچ‌نشینان دیجیتال » هم قابل درک ‌تر شده است.

دورکاری کم کم به عنوان یک «حق قابل مطالبه از کارفرما» تبدیل خواهد شد.

صورت ساده ماجرا همان «دورکاری» یا «کار از منزل» است. اگر ضروری نباشد که برای انجام وظیفه شغلی خود در دفتر کار حاضر شوید، می‌توانید با کارفرما توافق کنید و همه کارها را از خانه انجام دهید.

کار کردن از کافه و فضای کار اشتراکی

اما در حالت‌های دیگر، «خانه به دوش دیجیتال» ممکن است «فریلنسر» (آزادکار) باشد. به این معنی که با شرکت مشخصی قرارداد کاری بلندمدت ندارد و صرفا به صورت پروژه‌ای کار می‌کند.

«کوچ‌گرد دیجیتال»، می‌تواند علاوه بر این برای اطلاق به کسی به کار برود که مکان کار مشخصی هم ندارد و مثلا در کافه، کتابخانه عمومی و یا فضاهای کار اشتراکی می‌نشیند و پروژه‌ای را به انجام می ‌رساند.

فضای کار اشتراکی، به کوچ‌نشینان دیجتال برای فعالیت کمک می‌کند.

به این ترتیب، می‌توانیم به مشاغلی فکر کنیم که با شرایط کوچ‌نشینی دیجیتال سازگارند: برنامه‌نویسی، طراحی سایت، طراحی گرافیک، روزنامه‌نگاری، مشاوره (کوچینگ) و یا حتی مربی‌گری ورزشی.

دورکارهایی که کشوری ندارند

در سال‌های اخیر، یکی از تجربیاتی که برنامه‌نویس‌های ایرانی داشتند، عقد قرارداد همکاری با شرکت‌های خارجی و کار از داخل ایران (یا مثلا از خاک ترکیه) بود.

اگر چنین کسانی را دیده باشید، برای تان قابل درک خواهد بود که چرا به این شکل کار می‌کنند.

اگر با یک شرکت خارجی کار کنید، می توانید به ارزهای خارجی حقوق بگیرید. در نتیجه معمولا درآمدتان بسیار بالاتر از درآمد میانگین در داخل ایران خواهد بود.

علاوه بر این، اگر مدتی با یک شرکت خارجی کار کنید، ممکن است شانس مهاجرت شغلی را هم پیدا کنید.

کوچ‌نشینی دیجیتال می‌تواند به معنی اقامت کاری در کشورهای مختلف هم باشد.

اما یکی از ویژگی‌هایی که ممکن است «کوچ‌شینی دیجیتال» را از «فریلسنری» ساده متمایز کند، این است که می‌توان به کار کردن در عینِ مهاجرت دائمی هم فکر کرد. «کوچ‌نشین دیجیتال» الزاما نیازی ندارند به اینکه تبعه این کشور یا آن کشور باشند و می‌تواند دائما مهاجرت کند.

این ویژگی، نه فقط جذابیت خاص خود را دارد، که کشورهای مختلف هم حاضرند پیشنهادهای جذابی به دورکارانی بدهند که با این شکلِ خاص از کار کردن مشکلی ندارند.

ویزای خاص برای علاقه‌مندان به «کوچ‌نشینی دیجیتال»

به عنوان تنها یک نمونه، برای برنامه‌نویس‌ها در سراسر جهان، یکی از کشورهایی که پیشنهادهای جذابی ارائه می دهد، تایلند است.

هزینه‌ها در این کشور در مقایسه با کشورهای اروپایی و کانادا و آمریکا پایین‌تر هستند. در عین حال، اگر در تایلند زندگی کنید، می‌توانید با شرکت‌هایی که اساسا آمریکایی یا اروپایی هستند هم همکاری کنید.

به همین دلیل، مهاجرت به تایلند، زندگی در یک کشور ارزان و همزمان حقوق گرفتن به اندازه یک فرد شاغل در اروپا و آمریکا، انتخابی است که بسیاری از فعالان حوزه دیجیتال را وسوسه کرده و می‌کند.

رقابت برای جذب فعالان حوزه دیجیتال، حالا شدیدتر هم شده است.

تعداد کشورهایی که ویزاهای ویژه کوچ‌نشینی دیجیتال ارائه می‌دهند روز به روز بیشتر می‌شود.

حدود دو سال پیش، فنلاند از یک برنامه مهاجرتی جدید رونمایی کرد که شامل اعطای یک ویزای فوری به فعالان حوزه دیجیتال و فعالان استارتاپی می‌شد.

علاوه بر این، خانواده فرد هم می‌توانستند به او بپیوندند. مزایایی از قبیل مهدکودک رایگان برای فرزندان و کمک هزینه برای اجاره خانه هم جزئی از طرح بود.

در نهایت هم این برنامه مهاجرتی می‌توانست به اقامت دائم تبدیل شود.

دعوا بر سر جذب برنامه‌نویس‌ها!

هدف فنلاند این بود که به یک قطب جدید برای فعالان حوزه دیجیتال و استارتاپ بدل شود و از این نظر با آمریکا رقابت کند که اکنون از این نظر در جهان سرآمد است.

اما این تلاش‌ها تنها به فنلاند یا مثلا تایلند محدود نمی‌شود. یک دو جین کشورِ دیگر هم هستند که برای جذب «کوچ‌نشینان دیجیتال» با یکدیگر رقابت می‌کنند. فهرست این کشورها جالب توجه است.

مثلا در اروپا، کشورهایی مانند ایتالیا، مجارستان، ایسلند، کرواسی، رومانی، اسپانیا و پرتغال ویزاهای ویژه برای «کوچ‌نشینان دیجیتال» را ارائه می‌دهند و کشورهایی که در حال پیوستن به این فهرست هستند نیز در حال افزایش است.

جذب برنامه‌نویس‌ها یکی از زمینه‌های رقابت در دنیای امروزی مشاغل است.

در آمریکای لاتین هم برزیل، آرژانتین و کاستاریکا، از جمله کشورهایی هستند که اعطای ویزاهای ویژه در این زمینه را شروع کرده‌اند.

امارات متحده عربی هم از سال ۲۰۲۰ میلادی چنین برنامه‌ای را در دستور کار قرار داده است. البته شرط اینکه بتوانید ویزای ویژه «کوچ‌نشین دیجیتال» را برای این کشور بگیرید، این است که ماهانه دست کم پنج هزار دلار درآمد داشته باشید.

کوچ‌نشینی دیجیتال؛ آینده‌نگری آنها و بی‌آیندگیِ ما

از منظر سیاستگذارانِ این کشورها، واضح است که چرا جذب «کوچ‌نشینان دیجیتال» برای اقتصاد اهمیت دارد.

برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی که امروز می‌شناسیم (مثلا «آمازون»، «فیسبوک» یا «اپل»)، شرکت‌هایی بوده‌اند که با افرادی به تعداد انگشتان یک دست شروع به کار کرده‌اند و امروز به غول‌های چندصد میلیارد دلاری بدل شده‌اند.

در دنیای استارتاپ‌های دیجیتال، هر یک نفر و هر یک شرکت، می‌تواند به صورت بالقوه «آمازون» یا «اپل» بعدی باشد.

شرکت‌هایی مانند «اپل» با تنها چند چهره اصلی شروع به کار کردند.

تک تک افراد و تک تک ایده‌ها مهم‌اند.

علاوه بر این، فعالان حوزه دیجیتال و استارتاپ که درآمدهای بالایی دارند، مالیات‌های بالایی هم می‌پردازند.

بر این اساس، مثلا دولت اسپانیا مشتاق خواهد بود که به یک مهندس نرم‌افزار که با یک شرکتِ استرالیایی کار می‌کند ویزا و اقامت بدهد و بعد، از این طریق مالیاتِ خوبی هم از او بگیرد.

در واقع، مهم نیست که در اسپانیا اقامت دارید و برای استرالیا کار می‌کنید. مهم این است که به دولت اسپانیا مالیات می‌دهید و برای اقتصاد اسپانیا ارزش افزوده ایجاد می‌کنید.

حالا این را با سیاست‌های خودمان در ایران مقایسه کنید.

با افزایش محدودیت‌ها در حوزه اینترنت (از سرعت گرفته تا فیلترینگ) و در شرایطی که اقتصاد کلان ایران به ورطه آشفتگی افتاده، «کوچ‌نشینان دیجیتال» ایران را ترک می‌کنند و کسی هم به این منظور به ایران کوچ نمی‌کند.

وقتی تایلند می‌تواند برای برنامه نویس‌های خارجی جذابیت داشته باشد، چرا ایران نتواند؟ پاسخ روشن است: اقتصاد ما آن قدر ناامن شده که کسی مشتاقِ آن نیست که تخم‌مرغ‌هایش را در سبد آن بگذارد.