اسنپ و گذر از مدل‌های قدیمی کسب‌وکار
چندسالی است که در کشور تب استفاده از سامانه‌های ماشین‌یاب همه‌گیر شده است. با فراز و نشیب بسیار و مخالفت‌های موجود، سامانه‌های اسنپ و تپسی جای خود را بیش از پیش در بین مردم پیدا می‌کنند.
علیرضا یوسف‌لاوی: اسنپ و تپسی شیوه‌ای نوین در حمل‌ونقل کشور به وجود آورده‌اند. نه خبری از بگومگوهای مرسوم بین مسافر و راننده هست و نه دبه‌کردن‌ها زمانی که باران و ترافیک شرایط را بغرنج می‌کند.
«استارت‌آپ»هایی که کمتر از 2 سال زمان نیاز داشتند تا جای خود را در گوشی همراه پیدا کنند. در حال حاضر، این شرکت‌ها بیش از پیش جای خود را در سفرهای درون‌شهری شهروندان تهران باز کرده‌اند. البته، گفتنی است این دو شرکت قصد دارند فعالیت‌های خود را به دیگر کلان‌شهرهای کشور هم تعمیم دهند. در این گزارش به بررسی فعالیت اسنپ می‌پردازیم.
داستان از کجا شروع شد؟
اوبر (Uber)، یک سرویس ماشین‌یاب آنلاین در سان‌فرانسیسکو است. این برنامه به‌طور خودکار، مسافرین را با نزدیک‌ترین راننده مرتبط می‌سازد و موقعیت مسافر را برای راننده می‌فرستد. در واقع اسنپ و تپسی، نسخه فارسی اوبر هستند.
اسنپ از زمستان ۱۳۹۳ در دسترس است. این برنامه به‌طور خودکار کرایه را محاسبه کرده، و مبلغ تعیین‌شده به صورت غیرنقدی و آنلاین به راننده قابل پرداخت است. در این سامانه هیچ راننده‌ای استخدام شرکت نیست. در واقع، اسنپ فقط یک واسطه بین راننده و مسافر است. این برنامه، کرایه را در همان ابتدا به توافق مسافر و راننده می‌رساند. همین موضوع، چانه‌زنی و درگیری‌های لفظی بین مسافر و راننده را تقریبا از بین برد.
امروزه بیش از یک‌میلیون مسافر، از اسنپ برای جابه‌جایی درون‌شهری استفاده می‌کنند.
همچنین در پایان سفر، مسافر می‌تواند به راننده امتیاز دهد. راننده‌هایی که میانگین امتیازشان از یک عدد مشخص(در حال حاضر، 4) پایین‌تر شود، به صورت خودکار غیرفعال می‌شوند. کسانی که امتیازشان بین ٤ تا ٥ است، در اولویت سرویس‌دهی قرار می‌گیرند. و به همین‌خاطر راننده‌ها، انگیزه زیادی برای گرفتن امتیاز دارند تا بتوانند سرویس‌های بیشتری بگیرند.
امروز بیش از یک‌میلیون مسافر، از اسنپ برای جابه‌جایی درون‌شهری استفاده می‌کنند. در طراحی این نرم‌افزار آمار مستندی ثبت می‌شود که میزان رضایت مسافران را ارزیابی می‌کند، و این پلتفرم امکان امتیازدهی مسافران به سفرهایشان را هم فراهم کرده است.
به گفته مدیرعامل شرکت اسنپ، میانگین امتیازهای داده‌شده توسط مسافرین تاکنون 4.6 از ٥ است. این عدد نشان می‌دهد با توجه به رشد سریع این شرکت‌ها به خصوص اسنپ، کیفیت سفر -چه از سمت رانندگان و چه از سمت مسافران- پایین نیامده و همچنان مورد استقبال و رضایت مردم قرار دارد.
چرا این سبک از سفر درون‌شهری جذاب است؟
در یکی از سفرهایی که با اسنپ انجام دادیم، توجه‌مان به راننده، که جوانی آراسته و مودب بود، جلب شد. برخورد و شخصیتش نشان‌دهنده این بود که شغل اصلی او چیز دیگری است. از تحصیلات، درآمد و میزان رضایتش از کار با این مدل جدید کسب‌وکار پرسیدیم. او گفت کارشناس آموزش یکی از دانشگاه‌های تهران است و بعد از اتمام ساعت اداری تا 8 شب کار می‌کند. از درآمد کار در اسنپ راضی بود و تنها با 3 ساعت کار روزانه، نزدیک به 60 هزار تومان درآمد کسب می‌کرد. به قول خودش، حتی این احتمال وجود داشت که از شغل اصلی‌اش استعفا بدهد و فقط کار در اسنپ را دنبال کند.
بسیاری از افرادی که در این شرکت‌ها کار می‌کنند، افراد تحصیل‌کرده کشورمان هستند که با معضل بیکاری مواجه شده‌اند، یا افراد شاغلی هستند که درآمد خود را تامین‌کننده هزینه‌های زندگی نمی‌دانند. گفتنی است میانگین درآمد ساعتی یک راننده اسنپ، 20 تا 30 هزار تومان است.
رانندگان 13 درصد از مبلغ سفر را به عنوان حق کمیسیون پرداخت می‌کنند. در حالی که این رقم برای آژانس‌های کرایه‌ای، 17 درصد اعلام شده است. همچنین رانندگان با ماشین شخصی خود می‌توانند در این شرکت‌ها کار کنند و تاکسی‌ها تاکنون مجوز فعالیت در این شرکت‌ها را نداشته‌اند.
همین تفاوت‌های به‌ظاهر کوچک، اعتراض صنف تاکسی‌رانی کشور را در بر داشت. تا جایی‌که عده‌ای از تاکسی‌رانان و رانندگان آژانس با تجمع مقابل مجلس خواستار لغو مجوز این سامانه شدند.
بسیاری از افرادی که در این شرکت‌ها کار می‌کنند، افراد تحصیل‌کرده کشورمان هستند که با معضل بیکاری مواجه شدند، یا افراد شاغلی هستند که دغدغه کاهش درآمد به نسبت هزینه‌های زندگی را دارند.
گذر از مدل‌های متداول کسب‌وکار به مدل‌های جدید هیچ‌گاه کار آسانی نبوده است. وقتی که از نوگرایی، کنار گذاشتن روش‌های قدیمی و به‌خدمت‌گرفتن تکنولوژی‌های جدید صحبت می‌کنیم، همیشه هستند افرادی که با بدبینی و تردید به این موضوع نگاه می‌کنند. دلیل این اینرسی، متضرر شدن بخشی از فعالان اقتصادی باشد یا مقاومت ذهنی صرف، آنچه از شواهد بر می‌آید بهترین استراتژی همگام شدن با تغییرات و استفاده از فرصت‌های تازه است.
علی‌رغم مخالفت‌ها و موانعی که وجود داشت، آمار و ارقام نشان می‌دهد که اسنپ و مدل‌های مشابه کسب‌وکار، تاکنون جز «رضایت» برای مسافر و راننده چیز دیگری نداشته است.
نظرات