زهرا رسولی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
افزایش یارانه سیاه در بازار خودرو/ تقاضای واقعی بازار چقدر است؟
اختلاف قیمت خودرو در کارخانه، بازار و بورس کالا، گردش یارانه سیاه در این صنعت را به شکل معناداری افزایش داده است. حتی مجوز شورای رقابت برای بالابردن قیمت‌ها در درب کارخانه تأثیری در کاهش شکاف ایجادشده نداشت. اما راهکار کاهش این یارانه سیاه چیست؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، کاهش قیمت خودرو آخرین وعده رضا فاطمی‌امین، در روزهای پایانی سال گذشته بود. اما سال جدید با مجوز شورای رقابت برای افزایش قیمت خودروهای درب کارخانه و به تبع آن انفجار قیمت در بازار آزاد شروع شد تا این وعده نیز همچون سنوات قبلی جنبه شوخی به خود بگیرد.
این مجوز نه‌تنها منجر به کاهش شکاف قیمتی کارخانه و بازار نشد، بلکه با تعلل شورای رقابت و وزارت صمت در اعلام قیمت‌های جدید، انفجار نرخ‌ها در بازار آزاد رخ داد و قیمت محصولی همچون پراید تا 380 میلیون تومان پیش رفت. بدین ترتیب فاصله قیمتی که از آن به‌عنوان یارانه سیاه یاد می‌شود، کاهش نیافت.
این در حالی است که در ابتدای ورود شورای رقابت به بحث قیمت‌گذاری این نکته بیان شد که با افزایش قیمت خودروهای کارخانه‌ای، فاصله قیمتی بازار و کارخانه کاهش می‌یابد و زمانی که خودرو در درب کارخانه تفاوت قیمت چندانی با بازار نداشته باشد، بازار به تعادل می‌رسد. اما با اعمال افزایش نرخ خودروهای کارخانه‌ای، بازار ساکن نماند و قیمت‌ها در بازار آزاد شروع به رشد کرد.
گرچه این ادعا بارها از سوی مسئولان مطرح شد، اما یکی از خودروسازان اعلام کرد که شورای رقابت توجهی به فاصله قیمتی ندارد.
محمدعلی تیموری، مدیرعامل سایپا، در نشست خبری اعلام کرد: در بحث قیمت‌گذاری، شورای رقابت فاصله قیمت خودرو در بازار و کارخانه را عاملی برای افزایش قیمت نمی‌داند و به این مساله توجهی ندارد.
یارانه سیاه قطع می‌شود؟
آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن قطعه‌سازان، امروز به رانت موجود بین قیمت خودرو در بازار و کارخانه اشاره کرد و گفت: با اصرار به قیمت‌گذاری دستوری و اختلاف قیمتی ایجادشده میان کارخانه و بازار، در حال دادن یارانه سیاه به خودرو هستیم.
در این میان باید به این نکته اشاره کرد که افزایش قیمت خودروهای کارخانه نمی‌تواند مشکل فاصله فاحش قیمتی بازار و کارخانه را حل کند. چراکه بازار آزاد هر مرتبه به خبر افزایش قیمت خودرو در درب کارخانه واکنش نشان داده است و در مدت کوتاهی موج گرانی در کشور راه افتاده است.
حال این سوال مطرح می‌شود که چه راهکاری می‌تواند درمان‌گر بازار خودروی کشور باشد؟
تجربه نشان داده است که افزایش قیمت خودرو تنها موجب گرانی بیش از پیش خودرو در بازار آزاد می‌شود و هیچ تاثیر دیگری در روند بازار ندارد یا باعث نمی‌شود خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. این افزایش قیمت تنها راهکاری برای مقابله برای تورم و زیان‌دهی خودروسازان است.
کارشناسان حوزه صنعت خودرو معتقدند که تنها راه نجات بازار خودرو و کاهش رانت موجود در این فضا افزایش عرضه است. سال گذشته وزارت صمت وعده تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاهی را به مردم داد.
گرچه فاطمی‌امین نتوانست به این وعده خود عمل کند، اما رکورد تولید خودرو با تولید یک میلیون و 260 هزار خودرو در سال 1401 شکسته شد و وزیر صمت وعده تیراژ یک میلیون و 600 هزار دستگاهی خود را به سال جدید موکول کرد.
وعده جدید صمتی‌ها عملی می‌شود؟
با توجه به اظهارات فاطمی‌امین، حال سخنگوی او از اشباع‌شدن بازار خودرو در سال جدید می‌گوید.
امید قالیباف وعده جدیدی را در رابطه با تولید خودرو در سال جدید داد و گفت: تولید شرکت‌های خودروساز نزدیک به دو میلیون خودروست که بازار را از سمت عرضه به نقطه اشباع می‌رساند.
حال باید بررسی کرد که آیا این وعده نیز مانند وعده‌های دیگر وزارت صمت راهی برای فرار از استیضاح احتمالی وزیر است یا ظرفیت اجرا دارد؟
همان‌طور که اشاره شد، خودروسازان در سال گذشته نتوانستند به برنامه‌ای که وزارت صمت برای آن‌ها مقرر کرده بود برسند. اما امسال چگونه این شرکت‌ها می‌خواهد تیراژ خود را به دو میلیون دستگاه برسانند؟
با عرضه 2 میلیون خودرو بازار واقعاً اشباع می‌شود؟
بازار خودرو طی سال‌های گذشته با تقاضای انباشته مواجه شده است. انباشت تقاضا از سال 97 شروع شد و تا سال 1400 تداوم یافت. کارشناسان معتقدند هر سال کشور به متوسط یک میلیون و 500 هزار دستگاه خودرو نیاز دارد.
آمار تولید خودروسازان در سال 97 بیش از 798 هزار و ۹۲۸ دستگاه، در سال 98 حدود 758 هزار دستگاه، سال 99 حدود 991 هزار و 692 دستگاه خودرو رسیده است و این عدد در سال 1400 هم به 963 هزار و 179 دستگاه رسید. در نتیجه در تمام این سال‌ها خودروسازان نتوانستند به نیاز کشور پاسخ دهند و بازار با تقاضای حدود دو میلیون و 497 دستگاهی مواجه شده است.
با نگاهی به این آمار می‌توان احتمال داد که تقاضای انباشته بازار که در سال‌های گذشته ایجاد شده است، جبران شود. اما تنها به شرطی که تولید خودروسازان در سال 1402 به دو میلیون دستگاه برسد. اما رسیدن به تیراژ دو میلیون دستگاه درحالی که خودروسازان نتوانستند به برنامه یک میلیون و 600 دستگاهی برسند، بعید است.
برای مطالعه بیشتر، خبر ساندروی ایرانی با چه قیمتی به بازار می‌رسد؟ را در تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات