جزئیات عجیب طرح صیانت از فضای مجازی/ افشای مکالمات افراد شدنی است؟

به گزارش تجارت‌نیوز، آخرین نسخه طرح صیانت از فضای مجازی اوایل بهمن ماه منتشر شد. اما در طرح صیانت از فضای مجازی به چه نکاتی اشاره شده است؟ چه محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی وضع شده، قوانین و مقررات توسط کدام نهادها وضع می‌شود و در صورت تخظی از قوانین، چه مجازاتی در انتظار افراد است؟

آخرین نسخه جدید طرح صیانت در ۲۱ ماده و ۸ صفحه تنظیم شده است و قرار است به بحث تنظیم‌گری در فضای مجازی بپردازد. متن کامل طرح صیانت از فضای مجازی را از اینجا دانلود کنید. اما مهم‌ترین موارد و نکات این طرح چیست؟

مسدودسازی اینترنت نه، محدودیت ترافیک، آری

از همان ابتدای مطرح شدن طرح جدید صیانت از فضای مجازی، طراحان آن تاکید می‌کردند که در این طرح قرار نیست هیچ پلتفرم و یا پیام‌رسانی مسدود شود و خبری از فیلترینگ نیست. بررسی متن طرح صیانت هم این ادعا را تایید می‌کند. در هیچ کجای این متن به مسدودسازی و فیلترینگ اشاره نشده است. اما در این طرح کارگروهی با عنوان «کمیسیون عالی» تشکیل می‌شود که قوانین و مقررات فعالیت در فضای مجازی را مشخص می‌کند.

هر پیام‌رسان و پلتفرمی که بخواهد در فضای ایران فعالیت کند، باید قوانین و مقررات این کمیسیون را بپذیرد. اما اگر نپذیرد، مجازات می‌شود. مجازات‌های در نظر گرفته شده در بخش دوم این متن آمده. اما مهم‌ترین نکته‌ای که به آن اشاره شده «اعمال خط مشی ترافیک»است. عبارتی که به معنای محدودکردن سرعت اینترنت برای این پیام‌رسان‌هاست.

تاکید اصلی اعضای کمیسیون مشترک هم روی شبکه اجتماعی اینستاگرام است. آنها می‌گویند قصد ما فیلترینگ اینستاگرام نیست. اما اینستاگرام باید قوانین ما را رعایت کند و اگر نکند، با آن برخورد می‌شود.

محدودسازی ترافیک متخلفان!

بر اساس این طرح، همه پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌ها چه داخلی و چه خارجی باید از قوانین و مقررات خاصی تبعیت کنند. اگر پلتفرم و پیام‌رسانی از این قوانین تبعیت نکند، با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود. یکی از این محدودیت‌ها، کاهش ترافیک و پهنای باند است.

در متن این طرح در این مورد آمده: اگر افرادی که در فضای مجازی خدمات ارائه می‌کنند، از مصوبات وضع شده تخطی کنند، با آنها برخورد می‌شود.

در مرحله اول، اعلام عمومی تخلف انجام گرفته است. پس از آن محدودیت در جذب کاربر جدید در بازه زمانی پنج روز تا سه ماه وضع می‌شود.

گام بعدی، جریمه نقدی از یک درصد تا ۱۰ درصد درآمد سالیانه است. اما این برخورد می‌تواند فراتر از این موارد باشد و به «محرومیت از عرضه و فعالیت خدمات منجر شود. آن هم از طریق کاهش مدت اعتبار یا تعلیق یا لغو یا عدم تمدید مجوز.

محدودیت در کلیه انواع تبلیغات، اعمال تعرفه ترجیحی و اعمال خط‌مشی ترافیک هم جزو برخورد با متخلفان است. به نظر می‌رسد نکته مهم این بخش همان «اعمال خط مشی ترافیک» است. عبارتی که مبهم است اما به نظر می‌رسد به معنای محدودیت ترافیک و یا محدودیت دسترسی به اینترنت برای پلتفرم‌های متخلف است.

شش ماه حبس برای تجارت فیلترشکن!

یکی از نکات بسیار مهمی که در طرح صیانت از فضای مجازی به آن اشاره شده است، مسدودسازی فیلترشکن‌هاست. بر اساس این طرح، وزارت ارتباطات مسئول مسدودسازی فیلترشکن‌هاست. این وزارتخانه مکلف است که به طور مستمر و موثر این نرم‌افزارها را شناسایی و غیرقابل استفاده کند.

همچنین طبق ماده ۱۹ این طرح، هرگونه فعالیت تجاری در زمینه تولید، توزیع، تکثیر و عرضه غیرمجاز نرم‌افزارها یا ابزارهای دسترسی بدون پالایش (نظیر VPN و فیلترشکن) ممنوع است و مرتکب، به حبس و جزای نقدی درجه شش محکوم می‌شود.

انتشار عمده فیلترشکن‌ها هم ولو به قصد غیرتجاری شامل حبس و جزای نقدی می‌شود. اما در این طرح استفاده از فیلترشکن برای کاربران جرم عنوان نشده است. احتمالا به این دلیل که فرض اصلی این طرح این است که وزارت ارتباطات، کلیه فیلترشکن‌ها را مسدود و غیرفعال می‌کند.

الزام سامسونگ به نصب پیام‌رسان سروش

«تصویب ضوابط تشویق تولیدکنندگان داخلی و خارجی تجهیزات الکترونیکی هوشمند به حمایت از خدمات فضای مجازی داخلی به پیشنهاد تنظیم‌گران با استفاده از ابزارهای قانونی نظیر حقوق ورودی از جمله دیگر وظایف کمیسیون عالی تنظیم مقررات است.»

اما این بند به زبان ساده به چه معناست؟ برای مثال هنگام واردات گوشی همراه، اگر کشور سازنده پیام‌رسان و اپلیکیشن بومی و ایرانی روی گوشی تولیدی خود نصب کند، می‌تواند از تخفیف عوارض ورودی برخوردار شود. مثلا اینکه گوشی‌های اندروید به جای گوگل‌پلی، برنامه بازار را نصب کنند. یا به جای تلگرام و واتساپ، پیام‌رسان سروش را نصب کنند.

اما موبایل‌هایی که برنامه و اپلیکیشن خارجی به صورت پیش‌فرض روی آنها نصب شده باشد، مشمول افزایش عوارض ورودی می‌شوند. در نسخه پیشین طرح صیانت مقدار عوارض ورودی ۳۵ درصد عنوان شده بود. در نسخه جدید درصد عوارض حذف شده.

اما حسین میرزایی، عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت امروز در گفتگویی به عوارض ۳۵ درصدی صحه گذاشت و حتی گفت اگر برنامه گوگل پلی از روی گوشی‌های اندروید حذف نشود، عوارض ورودی گوشی‌های اندروید را افزایش می‌دهیم یا حتی ممکن است دیگر گوشی اندروید وارد نکنیم!

با این حساب با اجرای طرح صیانت، باید منتظر افزایش قیمت گوشی همراه هم باشیم. چون بعید است که شرکت‌های خارجی، حاضر به حذف اپلیکیشن و پیام‌رسان‌های پرمخاطب باشند. در این صورت احتمالا یا واردات گوشی‌های خاص از چین افزایش پیدا می‌کند و یا قیمت گوشی‌های فعلی گران می‌شود.

اینترنت، جزو اموال دولت می‌شود!

تنظیم قوانین و مقرراتی که در طرح صیانت باید اجرا شود، با کارگروهی است که کارگروه گذرگاه مرزی نام دارد. طبق ماده ۹، افراد زیر اعضای کارگروه مدیریت گذرگاه مرزی هستند:

رئیس مرکز ملی فضای مجازی (ریاست کارگروه)، نمایندگان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان پدافند غیر عامل، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، قوه قضائیه، ستاد کل نیروهای مسلح و سازمان اطلاعات سپاه.

این کارگروه گذرگاه‌های ایمن مرزی را انتخاب می‌کند و درباره امنیت ارتباطات، اطلاعات، مدیریت ترافیک ورودی و خروجی کشور تصمیم‌‌گیری می‌کند.

خداحافظی با اینترنت بخش خصوصی

نکته مهمی که در این بخش آمده این است که تعیین گذرگاه‌های مرزی (ترافیک و سرعت اینترنت) بر عهده این کارگروه است و بخش خصوصی و غیردولتی امکان ایجاد، نگهداری و بهره‌برداری از گذرگاه‌های ایمن مرزی را ندارند. به عبارتی فعالیت بخش خصوصی در این بخش ممنوع است و هر گونه تخلف از آن در حکم تصرف در اموال دولتی است.

کارگروه مدیریت گذرگاه ایمن مرزی موظف است ظرف مدت شش ماه بعد از لازم‌الاجرا شدن این قانون دسترسی‌های بخش خصوصی را به بخش دولتی منتقل کند. بر این اساس دیگر بخش خصوصی امکان ارائه اینترنت در ایران را ندارد.

اگرچه پیش از این مساله ورود بخش خصوصی به حوزه اینترنت مطرح بود و حتی گفته می‌شد بخش خصوصی می‌تواند اینترنت با سرعت بهتر و قیمت ارزانتر به مردم بدهد، اما حالا بر اساس این طرح، تنها دولت در ایران امکان دسترسی به اینترنت را فراهم می‌کند و قرارگاه مرزی، در اختیار کارگروهی است که عنوان شد. یعنی این کارگروه دسترسی به اینترنت، سرعت و کیفیت آن را تعیین می‌کند.

افشای مکالمات با حکم قضایی!

در ماده ۱۱ این طرح به «اعمال موضوع اصل ۲۵ قانون اساسی توسط دستگاه‌های مجری در فضای مجازی و گذرگاه مرزی» اشاره کرده که به این معناست که افشای مکالمات افراد در فضای مجازی و گذرگاه مرزی با حکم قضایی شدنی است.

کسب‌وکارها نگران باشند!

بر اساس طرح صیانت، کمیسیون عالی برای تنظیم قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای این طرح تشکیل می‌شود. نکته مهمی که در طرح آمده این است که «تهیه و تصویب ضوابط مدیریت ترافیک داخلی و خارجی فضای مجازی کشور» بر عهده این کمیسیون است. یعنی این کمیسیون تعیین می‌کند که مردم به چه سرعت و کیفیت اینترنت داخلی و خارجی دسترسی داشته باشند.

نکته دیگری که در این بخش آمده این است که مجوز فعالیت در فضای مجازی باید توسط این کمیسیون صادر شود. هرگونه فعالیتی اعم از محتوا (داده، متن، صوت و تصویر)، خدمات و زیر ساخت‌های ارتباطی و زیر ساخت‌های اطلاعاتی.