وام ازدواج در سال آینده چقدر می‌شود؟

در روزهایی كه كمیسیون تلفیق بودجه مجلس در حال تصویب لایحه بودجه سال 1399 است، موضوع افزایش وام ازدواج مجددا مطرح شده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، در سال‌های اخیر چند بار وام ازدواج افزایش پیدا كرده اما با توجه به روند شتابان تورم، مشخص است كه از قدرت خرید وام ازدواج كاسته شده است و وام 30 میلیون تومانی فعلی حتی قدرت خرید وام ده میلیونی چند سال قبل را هم ندارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد ضروری است كه وام ازدواج مجددا در چارچوب بودجه سالانه افزایش پیدا كند؛ ضمن آن كه پیشنهاد می‌شود در یك قانون دائمی، بانك‌ها مكلف شوند هر سال رقم وام ازدواج را متناسب با تورم افزایش دهند.

با توجه به تورم 30 درصدی سال گذشته و تورم 40 درصدی امسال، می‌توان گفت وام ازدواج 30 میلیونی فعلی معادل ده میلیون تومان سال 1396 قدرت خرید دارد. اگر وام ازدواج برای سال آینده معادل تورم 40 درصدی افزایش پیدا كند، باید به 42 میلیون تومان برسد. با این افزایش، وام ازدواج 42 میلیون تومانی سال 1399 معادل وام 30 میلیونی امسال قدرت خرید خواهد داشت و لطفی در حق زوج‌های جوان صورت نگرفته و فقط قدرت خرید وام حفظ شده است. هر چند افزایش وام ازدواج، همه مشكلات جوانان در تشكیل خانواده را حل نمی‌كند و برای این مهم باید اقدامات متعددی صورت گیرد؛ اما بی‌شك تسهیل قابل‌توجهی در برطرف شدن موانع اقتصادی ازدواج جوانان، به‌ویژه در شرایط فعلی ایجاد می‌كند و به عنوان «تنها حمایت قابل توجه كشور از ازدواج و تشكیل خانواده» محسوب می‌شود. این سیاست وابسته به بودجه دولت نبوده و با منابع قرض‌الحسنه مردم در بانك‌ها مدیریت می‌شود.

مطابق بررسی‌های انجام شده سیاست افزایش وام ازدواج مانند سایر سیاست‌ها ممكن است تا حدی انحراف داشته باشد؛ اما برآوردها نشان می‌دهد انحراف این سیاست و دریافت این تسهیلات از مسیرهای غیرمتعارف از جمله ازدواج اجباری یا كودك‌همسری كه اخیرا مطرح شده، كمتر از 5/0 درصد بوده كه در نوع خود بی‌نظیر است و نمی‌تواند كلیت این سیاست حمایتی را با چالش مواجه كند. ضمن این‌كه حتی این 5/0 درصد انحراف نیز ناشی از افزایش وام ازدواج نیست؛ بلكه این ضعف نظام بانكی است كه یك جوان را برای دریافت یك وام خُرد، مجبور به طی كردن مسیرهای غیرمتعارف می‌كند.

ظرفیت ۷۰ هزار میلیارد تومانی منابع قرض‌الحسنه بانك‌ها در سال ۹۹

بر اساس آمارهای بانك مركزی، در سال آتی ظرفیت منابع قرض‌الحسنه مردم در بانك‌ها كه با نرخ صفر درصد جذب‌شده و امكان پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه از محل آن وجود دارد، معادل ۷۰ هزار میلیارد تومان است. به این ترتیب امكان اعطای وام ازدواج ۴۰ میلیون تومانی و وام فرزندآوری ده میلیون تومان از محل این منابع وجود دارد. مازاد منابع قرض‌الحسنه پس از پرداخت این دو وام حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود كه قابل تخصیص به سایر موارد از جمله اشتغال، كمیته امداد و… خواهد بود.

طبق آخرین آمار منتشرشده از بانك مركزی مربوط به خرداد سال جاری، بانك‌ها پس از كسر سپرده‌های صندوق مسكن، معادل ۹۷ هزار میلیارد تومان سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز با نرخ صفر درصد از مردم جذب کرده‌اند كه پس از كسر ذخیره قانونی، حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان است. از این مبلغ، تاكنون حدود ۸۳ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه به مردم اعطاشده است. علاوه بر این، حجم سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری نیز كه آن‌هم با نرخ صفر درصد جذب‌شده، حدود ۲۲۶ هزار میلیارد تومان است كه تاكنون به تسهیلات قرض‌الحسنه تخصیص نیافته است. بر این اساس در سال آتی (بر اساس برآورد خردادماه) ظرفیت پرداخت وام قرض‌الحسنه از مسیرهای زیر امكان‌پذیر خواهد بود:

یك: سپرده‌های موجود و مصرف نشده قرض‌الحسنه: طبق آمارهای ارائه‌شده در حال حاضر حدود 7000 میلیارد تومان سپرده قرض‌الحسنه مردم در بانك‌ها صرف اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه نشده است.

دو: بازپرداخت اقساط تسهیلات قرض‌الحسنه: برآوردها و آمارهای بانك مركزی نشان می‌دهد سالانه حدود ۲۰ درصد از حجم كل تسهیلات قرض‌الحسنه از طریق اقساط بازپرداخت شده و به عنوان منبع جدید جهت اعطای وام، در اختیار بانك‌ها قرار می‌گیرد؛ بنابراین از این محل حداقل حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان منابع جهت اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه در اختیار بانك‌ها قرار می‌گیرد.

سه: افزایش سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز: میزان سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز در خرداد ۹۸ نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۳۱ درصدی داشته است. آمارهای سال‌های گذشته نیز نشان می‌دهد سپرده‌های قرض‌الحسنه در هر سال حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد رشد داشته است. بر این اساس و با در نظر گرفتن رشد حداقل ۳۰ درصدی سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز، ۲۷ هزار میلیارد تومان سپرده قرض‌الحسنه جدید جهت اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه در اختیار بانك‌ها قرار می‌گیرد.

چهار: سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری: در صورتی كه با توجه به الزام قانون در تبصره لایحه بودجه، تنها ۱۰ درصد از سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری كه بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان حجم آن است، جهت اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه مورد استفاده قرار گیرد، از این محل نیز حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان جهت اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه از جمله ازدواج در اختیار بانك‌ها خواهد بود.
بنابراین درمجموع، ۵۰ هزار میلیارد تومان از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و ۲۰ هزار میلیارد تومان از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری، درمجموع ۷۰ هزار میلیارد تومان، منابعی خواهد بود كه برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه در اختیار بانك‌هاست.

برای پرداخت یک میلیون وام ازدواج (مطابق آمار سالانه) به ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع نیاز است؛ همچنین اگر تمامی والدین صاحب فرزند جدید نیز تقاضای وام فرزندآوری داشته باشند، با توجه به نرخ 5/1 میلیون عددی موالید سالانه كشور، این سیاست به ۱۵ هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد.

مخالفت همیشگی بانك‌ها

مجلس شورای اسلامی طی سال‌های اخیر، در اقدامی شایسته تقدیر، مبلغ وام قرض‌الحسنه ازدواج را متناسب با هزینه‌های این سنت پسندیده، در قانون بودجه بهبود داده است. نتیجه این اقدام، تسهیل شرایط ازدواج برای جوانان است. افزایش وام ازدواج از سه به ده میلیون تومان در بودجه 95، از ده به ۱۵ میلیون تومان در بودجه 97 و از ۱۵ به ۳۰‌میلیون تومان در بودجه 98 مسیری بوده كه در این زمینه طی شده است. در ابتدای امر، بانك‌ها با افزایش وام ازدواج مخالف بودند و افزایش این تسهیلات را به معنای افزایش صف وام ازدواج عنوان می‌كردند؛ اما نظارت و پیگیری بانك مركزی باعث شد بانك‌ها تخلفات خود در این زمینه را كاهش داده و با تخصیص منابع قرض‌الحسنه به اموری كه در قوانین مورد تاكید قرار گرفته، از جمله ازدواج و عدم تخصیص به موارد غیرقانونی از جمله وام مدیران و كارمندان خود، «صف وام ازدواج» را نیز كاهش دهند و به یك‌سوم برسانند.

بر این اساس طبق آمار بانك مركزی، صف وام ازدواج از حدود ۵۰۰ هزار نفر در ابتدای سال ۱۳۹۵ به حدود ۱۵۰ هزار نفر در نیمه سال ۱۳۹۸ رسیده است و به گفته رئیس سابق بانك مركزی، افزایش وام ازدواج و پیگیری بانك مركزی در این زمینه، انحراف تسهیلات قرض‌الحسنه را كاهش داده است.

قدم مثبت دیگری كه در جریان افزایش وام ازدواج برداشته شد، مجوز و الزام قانونی به «استفاده بخشی از سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری در پرداخت وام ازدواج» در ماده مرتبط بودجه بود كه مانع از كمبود منابع بانك‌ها در این زمینه می‌شد؛ هرچند آمارها نشان می‌دهد بدون منابع قرض‌الحسنه جاری، بانك‌ها می‌توانند از پس پرداخت وام ازدواج برآیند. آمارهای بانك مركزی نیز نشانگر آن است كه تاكنون از منابع قرض‌الحسنه جاری در این زمینه استفاده نشده است و البته این امكان در آینده وجود دارد.

پیشنهاد وام 50 تا 70 میلیونی

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفت: قطعا پیشنهاد برای افزایش وام ازدواج به 50 تا 70 میلیون تومان برای هر نفر از زوجین را مطرح خواهیم کرد.

البته ممکن است بگویند کمبود منابع وجود دارد، به همین منظور از بانک‌ها انتظار می‌رود زوج‌های جوان را به مثابه کارکنان خود بانک‌ها بپندارند چون خبرهای واصله حاکی از آن است که برخی وام‌های کلان و بزرگی به کارمندان و خصوصا هیات‌مدیره بانک‌ها پرداخت می‌شود به طوری که برخی اعلام کرده‌اند به راحتی 10 برابر وام ازدواج به کارمندان بانک‌ها وام داده می‌شود.

حاجی دلیگانی در خصوص پیشنهاد برخی کارشناسان در خصوص قانون شدن افزایش سالانه وام ازدواج به اندازه تورم گفت: در قانون آسان‌سازی ازدواج احکام این‌چنینی آمده است منتها اجرایی نمی‌شود حتی بنده هم تذکر دادم ولی فایده‌ای نداشته و مسئولین امر وظایفشان را انجام نداده‌اند، ولی اگر در لایحه بودجه بیاید طبیعی است که باید اجرایی شود. محسن بیگلری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه هم گفت: به احتمال بسیار زیاد وام ازدواج در کمیسیون تلفیق مجلس به ازای هر نفر به 50 میلیون تومان می‌رسد.

وی افزود: البته بهتر است قانونی تصویب شود که به طور خودکار به میزان تورم، وام ازدواج در هر سال افزایش یابد.

انحراف وام قرض‌الحسنه ازدواج؛ كمتر از ۱ درصد

انحراف تسهیلات قرض‌الحسنه به سمت مسائلی چون ازدواج صوری یا كودك‌همسری كمتر از یک درصد بوده كه بسیار كمتر از حد طبیعی آن است و یك ركورد محسوب می‌شود؛ همچنین این تسهیلات كمترین نرخ نكول را نیز داشته است. بر اساس آمارهای رسمی كه به دست ما رسیده است، انحراف این تسهیلات كمتر از یک درصد بوده كه بسیار اندك است. هم انحراف وام ازدواج از قبیل مسائلی مانند ازدواج صوری یا ازدواج اجباری كم بوده و هم این تسهیلات كمترین نرخ نكول را داشته است.

منبع: جام جم