مخدری که مصرفش به دبیرستان‌ها رسید
«اعتیاد آور نیست» این جمله‌ای است که این روزها بیشتر از همه درباره مخدر «گل» به گوش می‌رسد.
«گُل» مخدر نام‌آشنای این روزها در میان جوانان، همان اندازه که اسم خوشایندی دارد، یکی از خطرناک‌ترین مخدرهایی است که این روزها در دست جوان‌ها می‌چرخد. مخدری که ضربان قلب را بالا می‌برد، احساس بی‌قراری می‌دهد، باعث توهم می‌شود و… .
بر اساس آخرین «شیوع‌شناسی» تعداد معتادان کشور به ۲ میلیون و 808 هزار مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر در کشور رسیده است؛ این در حالی است که ماری جوآنا و مشتقات آن شامل گل، گرس، علف با ۱۱.۹ درصد، پس از تریاک دومین مواد مخدر مصرفی در میان مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور اعلام شده است.
بنا بر اعتقاد روان‌پزشکان «گل» همان ماری‌جوانای تغییر یافته است که از قسمت‌های مختلف گیاه شاهدانه (cannabis) به دست می‌آید. ماری‌جوانا که امروزه با نام‌های گوناگون شناخته می‌شود، نوع طبی آن با نام «گل» وارد بازار ایران شده است.
این گیاه با دارا بودن حداقل 24 درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول و مواد شیمیایی، دارای اثرات اعتیادآور برای مصرف‌کننده است. در حالی که ماری‌جوانای معمولی (غیر طبی) که از برگ گیاه شاهدانه حاصل می‌شود، دارای کمتر از8 درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول بوده لذا اثرات سوءمصرف نوع طبی آن را به دنبال ندارد.
این روزها نام «گل» را بیشتر می‌شنویم، مخدری که مصرف‌کنندگان آن بر عدم اعتیادآور بودن آن تاکید بسیار داشته و یا حتی در مقابل صحبت‌ها و هشدارهای کارشناسان که گل را مانند سایر مخدرهایی چون حشیش اعتیادآور می‌دانند، واکنش نشان داده و آن را بی‌پایه و اساس می‌دانند.
هرچند گل در باور عمومی حتی کم‌خطرتر از حشیش و ماری‌جوانا معرفی شده است، می‌تواند آن‌قدر خطرناک باشد که با یک‌بار مصرف، فرد معتاد شود. چراکه به طور مستقیم بخش‌های مسئول آرامش بخشی را در مغز فلج کرده و خود جایگزین آن می‌شود. بنابراین با مصرف نکردن گل، فرد دچار اضطراب شدید، بی‌قراری، وحشت‌زدگی، تپش قلب شدید و… می‌شود.
با این حال گل در ایران آن‌قدر بازار پررونقی پیدا کرده که بر اساس آخرین شیوع شناسی اعتیاد در کشور، دومین مواد مخدر مصرفی در میان مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر معرفی شد.
از سال ۲۰۱۳ مصرف ماری‌جوانا در ۲۰ ایالت امریکا آزاد شد و همین آزادسازی و گیاهی بودن باعث شد بسیاری در ایران تصور کنند که مخدر گل ضرری ندارد و خیلی راحت می‌توان آن را ترک کرد؛ درحالی‌که بنا بر گفته روان‌پزشکان گل دارای اثرات توهم‌زا گسترده ایست.
هرچند در ایران هنوز اثرات این مخدر به طور کامل مورد تحقیق قرار نگرفته اما عوارض گسترده‌ای از آن مشاهده شده است. جالب اینکه گفته می‌شود مخدر گل روی گروه‌های خونی +A و +O اثر توهم‌زایی بیشتری دارد.
«گل» دومین مخدر مصرفی در ایران
محمدرضا قدیرزاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد با بیان آنکه متاسفانه در حال حاضر مصرف گل در کشور به‌شدت افزایش یافته و همان‌طور که پیش‌بینی می‌کردیم، دومین ماده مصرفی کشور اعلام و جایگزین شیشه شده است، گفت: اینکه در حال حاضر مصرف کانابیس و مشتقات آن رتبه دوم مواد مصرفی در کشور را به خود اختصاص داده باعث خوشحالی بسیاری شده است، زیرا فکر می‌کنند اینکه گل جایگزین شیشه شده است، خیلی جای خوشحالی دارد که البته این مسئله را قبول ندارم.
این کارشناس و درمانگر اعتیاد ادامه داد: اینکه تبعات شیشه نسبت به مصرف گل و حشیش بسیار بیشتر است، باعث می‌شود بسیاری از این جایگزینی خوشحال باشند. اما باید بدانیم گروه سنی که در حال حاضر مصرف‌کننده گل، حشیش و ماری‌جوانا هستند در سنین پایین‌تری قرار دارند.
باوجود آنکه سن مصرف در حال حاضر به طور رسمی اعلام نشده، اما متاسفانه آنچه که ما می‌بینیم نشان دهنده آن است که سن مصرف به دبیرستان کشیده شده است و به طور کلی از سنین 15 سالگی به بعد شاهد افزایش شیوع مصرف کانابیس هستیم.
قدیر زاده با بیان آنکه گل بر سیستم اعصاب مرکزی انسان تاثیر می‌گذارد و در طولانی‌مدت علائم مختلفی را به همراه دارد، گفت: مصرف گل و خانواده کانابیس‌ها با توجه به اینکه این مواد جزء مواد توهم‌زا هستند باعث افزایش ضربان قلب، قرمز شدن چشم، خشک شدن دهان و گلو، خنده‌های بی‌مورد و ریسه رفتن‌های شدید، گیجی و عدم تمرکز، تکلم آهسته تمایل به مصرف هم‌زمان مواد غذایی و افزایش اشتهای فرد مصرف‌کننده می‌شود.
این روانپزشک و درمانگر اعتیاد افزود: کاهش حافظه کوتاه‌مدت نیز از دیگر عوارض مخدر مصرف این ماده است. به‌ویژه آنکه در قشر جوان که بحث ادامه تحصیل، کار، تشکیل خانواده و… برای آن‌ها مطرح است، مشکلات عدیده‌ای را ایجاد می‌کند.
یکی دیگر از عوارض جانبی مصرف گل و ماری‌جوانا نیز گوشه‌گیری و انزوای فرد مصرف‌کننده و حالت‌های افسردگی است که مجموع این عوامل منجر به افت شدید تحصیلی در میان دانش آموزان و دانشجویان مصرف‌کننده این مواد می‌شود.
تاثیر منفی گل بر عملکرد سیستم مغزی و از بین رفتن تعادل مصرف‌کننده
محسن روشن‌پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز در این ارتباط گفت: گل یک ماده اعتیادآور از خانواده حشیش است؛ و این مواد هرزمانی که وارد بازار می‌شوند، نام‌های متعددی به خود اختصاص داده و برای جلب مشتری و داغی بازار با اسامی جدید معرفی می‌شوند.
وی همچنین با تاکید بر آنکه گل یک ماده اعتیادآور است، عنوان کرد: فرد مصرف‌کننده این ماده پس از مصرف ضمن احساس دریافت انرژی بالا، سرخوش شده و پس از اثراتی که روی عملکرد سیستم مغزی وی می‌گذارد، ممکن است باعث از دست رفتن تعادل، خنده‌های زیاد و بی‌مورد، خلل در تشخیص واقعیت و سرانجام بروز رفتارهای غیرمتعارف از سوی مصرف‌کننده شود؛ همچنین باعث افزایش ضربان قلب فرد مصرف‌کننده شده، لب و دهان وی را خشک می‌کند و پس از تاثیراتی که بر روی عملکرد سیستم مغزی می‌گذارد باعث از بین رفتن تعادل فرد خواهد شد.
مصرف گل «خشونت» را افزایش می‌دهد؟
حسین اسدبیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور نیز با بیان آنکه گل یکی از مواد از دسته کانابیس است که اسم‌های دیگر آن حشیش، بنگ، گرس، سیگاری و… بوده، که البته قوی‌ترین آن «سینسمیلا» است که در حال حاضر در ایران وجود ندارد، گفت: ماده اصلی این مخدر تتراهیدروکانابینول است که از گیاه شاهدانه هندی گرفته می‌شود.
گل این گیاه نیز همان مخدر گل است و برگ آن را که وقتی خشک یا خورد شده شبیه نعناع می‌شود. «ماری‌جوانا» همان «گرس» است و به علت آنکه مصرف ماری‌جوانا در برخی از ایالت‌های آمریکا و یا در برخی از کشورها همچون هلند کاملا آزاد است و حتی تا هفت الی هشت ماه دیگر در کانادا نیز مصرف آن کاملا آزاد می‌شود، برخی تصور می‌کنند این ماده آثار مخرب زیادی ندارد.
درصورتی‌که باید بدانند هرچند گل و ماری‌جوانا از سایر مواد مخدر ضعیف‌تر هستند، اما بالاخره مخدر بوده و آثار مخرب خود را بر مصرف‌کننده بر جای خواهند گذاشت.
گل در حالی دومین مخدر مصرفی در کشور اعلام و هشدارها در این زمینه آغازشده است که به نظر می‌رسد، هنوز تحقیقات و بررسی‌های جامع در خصوص اثرات مصرف آن در بین مصرف‌کنندگان و نمود آن در جامعه صورت نگرفته و در این زمینه کارشناسان اتفاق نظر ندارند.
در حالی که اسدبیگی معتقد است مواد مخدر و محرک حتی الکل به طور کلی خشونت را افزایش می‌دهند ـ‌به‌ویژه خشونت‌هایی که از عصر به بعد تا شب آغاز و شدت می‌گیرندـ اما ماده مخدر گل همچون شیشه باعث خشونت نشده بلکه بیشتر در فرد باعث بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی می‌شود.
قدیرزاده معتقد است: متاسفانه بحث درگیری و خشونت در میان مصرف‌کنندگان «گل» بیشتر از سایرین دیده می‌شود؛ هرچند در حال حاضر آمار رسمی در این خصوص نداریم اما شاهد هستیم اختلالات رفتاری رانندگی‌های بی‌پروا و مصرف هم‌زمان گل با مواد دیگر به‌ویژه الکل، باعث افزایش میزان خشونت بین مصرف‌کنندگان نسبت به سایرین می‌شود.
اما در عین حال قدیرزاده همچون اسدبیگی، عارضه دیگر مصرف گل و خانواده کانابیس را ایجاد «سندرم بی‌انگیزگی» بین مصرف‌کنندگان اعلام کرد و گفت: مصرف ماده مذکور «انگیزه» افراد را از بین می‌برد و برای قشر جوان که باید به فکر آینده، تشکیل خانواده، ادامه تحصیل و … باشند بسیار مخرب است و روند زندگی آن‌ها را به‌شدت مختل می‌کند.
«گل» پرمصرف‌ترین ماده مصرفی جهان
اسد بیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور در ادامه با بیان آنکه متاسفانه مصرف گل در میان برخی از جوانان و نوجوانان ایرانی به‌شدت رایج شده است، گفت: با وجود آنکه طبق آمار رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر گل پس از تریاک دومین مخدر مصرفی کشور است، اما این ماده در دنیا بیشترین مصرف را دارد و پرمصرف‌ترین ماده مصرفی در جهان است.
رئیس اورژانس اجتماعی کشور در خصوص نوع مصرف گل نیز بیان کرد: برخی برای مصرف ماری‌جوانا یا گل آن را با سیگار مخلوط می‌کنند برخی نیز با پایپ مخصوص اقدام به مصرف می‌کنند.
اسد بیگی همچنین تاکید کرد: باید در خصوص مصرف مواد مخدر گل و ماری‌جوانا به خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان اطلاع‌رسانی شود و آن‌ها بدانند که این مواد نیز مانند سایر مواد مخدر بوده و عوارض مخربی را برای مصرف‌کننده به همراه دارند. این در حالی است که بسیاری از مصرف‌کنندگان این مواد معتقدند که گل اعتیاد ندارد.
روشن‌پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در ارتباط با روند ابتلا به این ماده مخدر نیز گفت: به طور کلی کلیه مواد اعتیادآور ازجمله محرک‌ها و مخدرها و غیره پس از تجربه اولین مصرف، تغییراتی در مغز و عملکرد روانشاختی فرد مصرف‌کننده ایجاد و به دنبال آن چرخه روانی در فرد آغاز می‌شود که به واسطه آن میل به مصرف به مواد در فرد تقویت خواهد شد؛ به طوری که پس از ایجاد این چرخه فرد به سمت تکرار مصرف مواد گرایش پیدا کرده و پس از گذشت مدتی مبتلا خواهد شد؛ درواقع این چرخه مانند آبشار فرد را به سمت اعتیاد پیش برده و این موضوع در محرک‌ها نسبت به مخدرها در میان جوانان شایع‌تر است.
وی ادامه داد: دلیل اصلی این امر آن است که در ابتدای مصرف محرک‌ها تاثیرات لذت‌بخش بیشتری را بر روی فرد مصرف‌کننده وارد کرده و درواقع در ابتدا انتظارات اولیه فرد را پاسخ می‌دهند. اما در مصرف‌های بعدی از کنترل خارج شده و فرد دیگر توانایی کنترل مصرف خود را نداشته و مبتلا (معتاد) می‌شود.
«گل» و «الکل» دروازه گرایش به مواد خطرناک‌تر
این در حالی است که بنا به گفته اسد بیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور «گل» و «الکل» مواد دروازه‌ای هستند. زیرا این دو، دروازه ورود و مصرف سایر مواد مخدر و محرک بوده و ضریب گرایش فرد به سمت مصرف تریاک، کراک، شیشه و … را به‌شدت افزایش می‌دهند.
قدیر زاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد نیز معتقد است: یکی از دروازه‌های ورود به مصرف مواد مخدر خطرناک‌تر حشیش، کانابیس، سیگار، قلیان و الکل هستند که متاسفانه امروزه در کشور شاهد شیوع بسیار زیاد مصرف آن‌ها در میان جوانان هستیم.
جای خالی «پروتکل درمانی» مخدرهای توهم‌زا
روشن‌پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز با تاکید بر آنکه درمان انواع مخدرها، محرک‌ها، مصرف الکل و یا حتی قمار و سایر رفتارهای اعتیادآور همگی دارای پایه‌های مشابه هستند، اظهار کرد: در عین وجود این تشابه‌ها باید عوارض اختصاصی هریک از این مواد را در پروتکل درمانی آن‌ها مشخص کرد؛ برای مثال برای درمان اعتیاد به مخدرها لازم است برای فرد متادون تجویز شود.
در حالی که برای درمان محرک‌هایی چون گل، حشیش و… متادون موثر نبوده و باید درمان‌های دارویی خاص آن تجویز شود؛ به طوری که برای درمان محرک‌ها رفتاردرمانی، حمایت‌های درمانی، کنترل عواطف و احساسات فرد مصرف‌کننده، کنترل زمینه‌های بروز تلاطم و گرایش فرد به مصرف، مددکاری و غیره اهمیت بسیار بیشتری دارد.
اسد بیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور نیز در خصوص درمان این مخدر گفت: ممکن است برخی از پزشکان مدعی شوند که شیشه یا گل درمان ندارد. اما وقتی این مسائل را می‌شنوید باید بدانید منظور از اینکه این مخدرها یا محرک‌ها درمان ندارند آن است که آن‌ها درمان «دارویی» ندارند بلکه درمان «علامتی» دارند؛ یعنی فرد مصرف‌کننده پس از مصرف این مخدرها یا محرک‌ها دچار عوارضی همچون افسردگی می‌شود و به طور مستقیم برای درمان افسردگی آن‌ها دارو تجویز می‌شود.
بنابراین مانند تریاک یا هروئین نمی‌توان آن‌ها را درمان کرد. در خصوص گل و حشیش نیز مانند شیشه درمان اصلی «روان‌درمانی» است و دارودرمانی فقط برای عوارض جانبی آن ارائه می‌شود.
قدیر زاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد نیز با بیان آنکه در بحث مواد توهم‌زا درمان خاص جایگزینی به آن صورت نداریم، درمان‌ها بیشتر درمان‌های علامتی هستند، گفت: برای درمان مواد توهم‌زا متاسفانه در حال حاضر پروتکل درمانی مشخصی در کشور وجود ندارد و افراد با توجه به عوارض و علائم خود اقدام به علائم درمانی می‌کنند.
البته در خصوص آثار و تبعات مصرف گل تنها به آمارها و نظرات تخصصی اکتفا نکردیم، بلکه سراغ جوان‌هایی رفتیم که هریک حداقل چندباری تجربه مصرف «گُل» را داشتند.
«تینا» 22 سال بیشتر ندارد؛ چنان با سرخوشی از تجربه مصرف خود صحبت می‌کند که انگار سفر دور دنیا را تجربه کرده است. درباره اعتیادآور بودن گل می‌پرسم اما این حرف‌ها را همه چرت‌وپرت می‌داند و می‌گوید: «من خودم تا حالا بیشتر از 5 _6 بار مصرف کردم، اصلا وابستگی نداره. من شبیه معتادام؟»
تینا معتقد است «معتاد نیستم و گل هیچ اعتیادی نداره و هر وقت دلت بخواد مصرف می‌کنی. حتی خماری هم نداره.» درباره نشئگی‌اش می‌پرسم؟ می‌گوید: «نمی‌دونم نشئگی دقیقا چه حالیه، اما بعد مصرف یه حال خوبی میاد سراغت. انگار تو ابرایی؛ میخوای امتحان کنی…؟ امتحان کن ببین بعد مصرف چه حالی پیدا می‌کنی تا دو، سه ساعت فقط میخندی، هرچی غم و غصه داری فراموشت میشه. البته بستگی به "فازت" هم داره؛ یکی فاز گریه می‌گیره، یکی خنده، یکی پرخوری و …».
«صدف» هم دختری 24 ساله و مصرف‌کننده است. او برخلاف بسیاری از مصرف‌کنندگان گل که معتقدند این مخدر هیچ نوع وابستگی به همراه ندارد معتقد است: «گل هم مثل هر مخدر دیگه‌ای وابستگی میاره. اما خب خیلی ضعیف‌تر و کمتر از بقیه مخدرها و محرک‌ها مثل شیشه و … هست.»
صدف در مورد حالی که بعد از کشیدن «گل» تجربه می‌کند هم می‌گوید:« وقتی می‌کشی زمان خیلی دیر می‌گذره، صداها شارپ‌تر میشه، مزه‌ها رو بهتر متوجه میشی، ضربان قلبت هم خیلی بالا میره اما خب تو طولانی‌مدت حافظه رو ضعیف می‌کنه.»
صدف برام تعریف می‌کنه که چندباری مصرف کرده اما اصلا حالی که بعد از مصرف پیدا می‌کند را دوست ندارد. تعریف می‌کند که بیشتر دوستانش که الکل مصرف می‌کردند، چند وقتی هست که گل را جایگزین مشروبات الکلی کرده‌اند.
او در مورد علت این جایگزینی می‌گوید: «علت اینکه همه از مشروب اومدن رو گل اینکه مثل مشروب حالتو بد نمی‌کنه، خرابت نمی‌کنه، حالت تهوع نداره و کلا ضررش از الکل کمتره اما خب اصلا به من نمیسازه، وقتی می‌کشم خوابم می‌گیره، فس میشم.»
صدف تاکید می‌کند که «همون موقع مصرف متوجه حالت میشی و سریع، زودتر از هر مواد دیگه‌ای تاثیرشو می‌ذاره». در مورد انواع گل هم می‌گوید: «گل دو نوع ساتیبا و ایندیکا داره؛ ساتیبا فازش خنده شدیده اما ایندیکا فاز آرامش طور داره».
صدف همین‌طور می‌گوید که بعد از مصرف «کویر میشم (تشنه میشم)». در مورد قیمت گل در این روزها نیز می‌گوید: «بستگی به نوعش دو گرم و یا نیم گرمش 50 هزار تومنه».
بعد از شنیدن صحبت‌های صدف و تینا، سراغ «امیرحسین» می‌روم. دانشجویی 23 ساله که البته خودش تجربه مصرف «گل» را ندارد اما می‌گوید که تقریبا 80 درصد دوستانش مصرف‌کننده هستند و او تنها شاهد مصرف و تاثیرات آن است.
امیرحسین گل را گیاهی سبزرنگ و مثل گل خشک شده معرفی می‌کند و درباره تفکر اعتیادآور نبودن گل بین دوستانش می‌گوید: «همشون میگن گل اعتیادآور نیست و فقط از نظر ذهنی فرد را درگیر می‌کنه، اما من خودم شاهد تاثیرات فیزیکی و جسمی مصرفش بروی دوستام هستم و می بینم که چقدر لاغر می‌شن. همش منگن و بعد از چند بار مصرف این حالات بین همشون مشخص میشه.»
باید این واقعیت را پذیرفت که جوانان به دلیل عدم آگاهی‌های کافی از عوارض و تبعات ناشی از مصرف محرک‌هایی با نام‌های آشنا و ناآشنا، تاثیرپذیری از گروه همسالان و اغلب ژست‌ها و پزهای اجتماعی و همچنین برای رهایی از مشکلات و دستیابی به شادی‌های زودگذر در غیاب نشاط اجتماعی، سعی در رسیدن به مرحله «رد دادگی»، به این مواد گرایش می‌یابند؛ این در حالی است که هنوز هیچ پروتکل درمانی مشخصی برای درمان و ترک مصرف‌کنندگان مواد مخدری همچون «گل» در کشور ارائه نشده است.
منبع: ایسنا
نظرات