میلاد قزللو 
پای معادن سالخورده ایران لب گور است
معادن ایران به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند، در حالی که تاکنون هیچ جاگزینی برای آنها مشخص نشده است.
با وجود تلاش‌های انجام شده، هنوز در بخش اکتشاف معادن از میانگین جهانی عقب هستیم، به طوری که طی 35 سال گذشته حجم فعالیت‌های اکتشافی در دنیا 10 برابر شده اما در ایران فعالیت‌های چشمگیری در زمینه اکتشافات معدنی انجام نشده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، بر اساس آمارهای اعلام شده تاکنون در هفت درصد معادن کشور عملیات اکتشاف انجام گرفته و ارزش ذخایر معدنی حدود 700 میلیارد دلار برآورد شده است. این آمار، بیانگر ناچیز بودن فعالیت‌های انجام شده در بخش اکتشاف معادن نسبت به میانگین جهانی است.
ایران با داشتن حدود 60 میلیارد تن ذخایر معدنی و 68 نوع ماده معدنی، یکی از 10 کشور برتر معدنی جهان محسوب می‌شود و با داشتن یک درصد مساحت جهان سه درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارد.
همچنین میزان حفاری معادن در کشور در مقایسه با دیگر کشورها در حد پایینی است؛ به طوری که کانادا تنها در یک سال، 9 میلیون متر حفاری معادن داشته، در حالی که ایران در 10 سال گذشته در مجموع 2 میلیون متر حفاری کرده است.
اکنون این سوال مطرح است که در همه جای دنیا فقط دولت‌ها اقدام به اکتشافات معدنی می‌کنند یا خیر.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در اغلب کشورهای معدنی، اطلاعات پایه زمین‌شناسی با نقشه‌های دقیق آن از سوی دولت‌ها تهیه و در اختیار سرمایه‌گذاران که به طور عمده شرکت‌های خصوصی هستند، قرار داده می‌شود و بعد از این مرحله، تمام فعالیت‌های اکتشاف توسط شرکت‌های اکتشافی انجام می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان برای انجام اکتشافات معدنی به معنای واقعی لازم است، اکتشاف متناسب با شاخص‌های جهانی مدنظر قرار گیرد و حفاری‌ها به سطح میانگین جهانی نزدیک شوند، که در این زمینه نیازمند بودجه کافی و امکانات و تجهیزات نوین روز دنیا هستیم.
آمارها نشان می‌دهد که کشورهای معدنی جهان با اصلاح نگاه اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف توانسته‌اند اکتشافات معادن و به دنبال آن تولید مواد معدنی را افزایش دهند. بنابراین در ایران نیز با تشکیل شرکت‌های بزرگ و تخصصی اکتشاف و البته سودآور کردن آنها، سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش خواهند داشت.
در حقیقت، افزایش اکتشافات و تولید مواد معدنی، این نوید را به کل صنعت کشور به ویژه صنایع معدنی می‌دهد که این صنایع با اطمینان از تامین مواد اولیه، نسبت به تولید بیشتر و یا اجرای طرح‌های توسعه سرمایه‌گذاری کنند.
امروز که نگاه اکثر سیاستمداران کشور به اقتصاد معدن به جای نفت معطوف شده و تلاش مجلس شورای اسلامی تاکید بر اصلاح قوانین و مقررات با هدف حضور هر چه بیشتر بخش خصوصی در چرخه فعالیت‌های معدنی است، امیدواریم حرکت های جهشی در اکتشافات معدنی آغاز و تداوم یابد.
در راستای روشن شدن زوایای بیشتری از موضوع اکتشاف معادن در کشور و سیاست‌گذاری‌های دولت در این زمینه پای گفتگو با سه تن از مسئولان معدنی کشور نشسته‌ایم.
ضرورت پای کار آوردن بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری اکتشاف
علی اصغرزاده قوچانی مدیریت اکتشاف ایمیدرو اظهار کرد: عمر معادن موجود در کشور در حال تمام شدن است و ضرورت دارد به فکر احداث معادن جدید باشیم و این موضوع نقش اکتشاف را پررنگ‌تر می‌کند.
وی در ادامه با بیان اینکه برای اکتشاف یک معدن بزرگ، نیاز به گذراندن یک دوره ده ساله است، افزود: اکنون 250 هزار متر مربع را در پروژه اکتشاف قرار داده‌ایم و این موضوع با اولویت مناطق محروم است، زیرا متاسفانه در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات و کمبود امکاناتی که در این مناطق وجود دارد، به آن توجه زیادی نشده است.
اصغرزاده قوچانی تصریح کرد: در سنگان یک پهنه 12 هزار کیلومتری جدید را مورد بررسی قرار دادیم که در نتیجه 39 محدوده جدید معدنی کشف شد که از این تعداد 26 معدن به بخش خصوصی واگذار و 13 معدن در اختیار ایمیدرو قرار گرفت.
مدیریت اکتشاف ایمیدرو با اشاره به اینکه به دنبال راهی برای واگذاری بیشتر به بخش خصوصی هستیم، تاکید کرد: بیش از 400 آنومالی جدید پیدا کرده‌ایم و در زمینه طلا، مس، سرب و روی و حتی لیتیوم به اکتشافات جدیدی دست یافته و سعی داریم با برگزاری دوره‌های جدید آموزشی، میزان دانش اکتشافی کشور را بالا ببریم.
وی همچنین بیان کرد: تلاشمان این است که با تولید داده‌های باکیفیت، شفافیت لازم را در مورد محدوده‌های اکتشافی ایجاد کرده تا سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را تشویق به همکاری کنیم.
دست‌یابی به هدف‌گذاری ده برابری در حوزه معدن
اصغرزاده قوچانی در پاسخ به این پرسش که ایمیدرو چگونه می‌خواهد به هدف‌گذاری 10 برابری اکتشاف در 4 سال آینده دست یابد، گفت: از آنجایی که در 4 سال گذشته اقدامات خوبی در فاز شناسایی و پی‌جویی معادن همچون تحقیقات ژئوفیزیکی و ماهواره‌ای صورت گرفت، تعداد زیادی از مناطق امیدبخش در کشور کشف شده است.
وی در ادامه با اشاره به هزینه 60 درصدی مرحله حفاری، افزود: ایمیدرو در تشخیص نقاط امیدبخش، موفق بوده و حالا نوبت آن رسیده تا هزینه‌های زیادی برای حفاری صرف شود.
اصغرزاده قوچانی تاکید کرد: البته برای تامین سرمایه‌های مورد نیاز با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی گفتگوهای زیادی صورت گرفته و امیدواریم بتوانیم بخش زیادی از این هزینه‌ها را از بخش خصوصی تامین کنیم.
وی همچنین بیان کرد: تابه حال توانسته‌ایم بخشی از منابع مورد نیاز را از طریق سرمایه‌گذاران داخلی تامین کنیم، ولی با شرکت‌های خارجی هنوز به توافق عملی دست نیافته‌ایم.
رغبت بخش خصوصی برای مشارکت در حوزه اکتشاف پایین است
علی اصغر زاده قوچانی گفت: روال کار در تمام دنیا این است که شرکت‌های خصوصی با جذب سرمایه‌های مردمی، شرکت سهامی تشکیل داده و هزینه‌های اکتشاف معادن را پشتیبانی می‌کنند، اما در ایران بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه اکتشاف معادن توسط دولت انجام می‌شود.
وی در ادامه افزود: با وجود اینکه هزینه‌های اکتشاف معدن تنها یک درصد از کل سرمایه مورد نیاز برای معادن است، اما به دلیل ریسک بالای این امر، بسیاری از سرمایه‌گذاران خصوصی از این کار صرفه نظر می‌کنند.
اصغرزاده قوچانی تاکید کرد: آمار موفقیت در زمینه اکتشاف معدن ۲ درصد بوده، به همین دلیل رغبت بخش خصوصی در این حوزه کاهش پیدا یافته است.
مدیریت اکتشاف ایمیدرو گفت: اکتشاف معادن جدید هنوز هم بر اساس روش‌های غیرمستقیم صورت می‌گیرد و تکنولوژی‌های مورد استفاده در این حوزه هم در سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده و این موجب شده تا اکتشاف عمل سخت و پرهزینه‌ای باشد.
وی یادآور شد: بازگشت سرمایه حاصل از معادن به بخش معدن استان‌ها می‌تواند موجب تحریک بیشتر بخش خصوصی در زمینه اکتشاف شده و تحقیق بیشتر در معادن موجود می‌تواند موجب کشف توده‌های جدید بشود.
موفقیت در حوزه اکتشاف در چند سال اخیر
اسدالله کشاورز مدیرکل اکتشافات وزارت صنعت معدن و تجارت اظهار کرد: از 133 پهنه اکتشافی در کشور ،49 پهنه در اختیار سازمان نوسازی و توسعه معادن و صنایع معدنی ایران قرار گرفت که از این تعداد کار 20 پهنه تا فروردین امسال به پایان رسیده است.
وی در ادامه افزود: ایمیدرو تا به حال توانسته 400 حوزه معدن کشف کند که اگر فقط 10 تا از آنها به نتیجه نهایی و بهره‌برداری برسد، اتفاق بسیار بزرگی در حوزه معدن کشور رخ داده است.
کشاورز بیان کرد: در 5 ماه اخیر، 10 تا از پهنه‌های اکتشافی ما به بهره‌برداری رسیده و آمادگی داریم نتایج آن را در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم.
مدیرکل اکتشافات وزارت صنعت معدن و تجارت ، تصریح کرد: شاید به انتظاراتی که از اکتشاف در پهنه‌های معدنی داشتیم، دست نیافتیم، ولی آنچه که مسلم است به خیلی از پتانسیل‌های کشف نشده در این حوزه رسیده‌ایم.
وی با اشاره به کشف معادن جدید در استان‌های خراسان رضوی، مرکزی و اصفهان تاکید کرد: در بحث پهنه، انتقادات زیادی به ما شد ولی فکر می‌کنم ما در وزارت صنایع به رسالت مورد نظر در این حوزه رسیده‌ایم و این به دلیل کمک‌های بی‌دریغ سازمان زمین‌شناسی بود.
کشاورز در پایان یادآور شد: فعالیت‌های مثبت در حوزه معدن، موجب اشتغالزایی مولد شده و کارها به سمت تخصصی شدن پیش رفت، همچنین توانستیم از فضای مهندسی ایجاد شده در این حوزه بهره ببریم.
در بخش اکتشاف معدن ضعیف عمل کرده‌ایم
رامین نورقلی‌پور عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: برخی افراد برای سود بردن در اثر افزایش قیمت در طول زمان، پهنه‌های معدنی را غیرفعال نگاه می‌دارند که این مسئله موجب شده تا بخش معدن کشور متحمل ضررهای زیادی شود.
عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضعف اکتشاف معدن در سال‌های اخیر، تصریح کرد: ما در بخش اکتشاف و توسعه معادن کشور نتوانستیم خوب عمل کنیم و حتی می‌توان گفت که اکتشاف در چند دهه اخیر تعطیل بوده است.
وی گفت: با مشارکت بیشتر بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری معادن به ویژه در حوزه اکتشاف، در آینده نزدیک شاهد توسعه معادن و صنایع معدنی باشیم.
کار زیادی در حوزه معدن صورت نگرفته است
مهدی کرباسیان مدیر عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در حاشیه همایش یافته‌های جدید اکتشافی ایران اظهار کرد: معدن در کنار نفت و گاز یکی از نعمت‌های بزرگ خدادادی است و از آنجاکه سایه نفت همیشه بر روی کشور ما بوده، در حوزه معدن علی‌رغم علاقه‌مندی بسیار، کار زیادی صورت نگرفته و یا حتی احساس نیاز هم نمی‌شود.
وی در ادامه افزود: معدن یکی از محوری‌ترین شاخه‌های ایجاد اشتغال و تولید در کشور است، بنابراین با اکتشاف معادن جدید می‌توانیم ثروت زیادی به اقتصاد کشور تزریق کنیم.
معاون وزیر صنعت معدن و تجارت تصریح کرد: معادن و صنایع معدنی در این سال‌ها توانسته‌اند در مناطق محروم همچون حاشیه مرزهای خراسان و سیستان و بلوچستان اشتغال بالایی ایجاد کنند و با کاهش بزهکاری میزان امنیت را بالا ببرند.
مدیرعامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران بیان کرد: 250 هزار کیلومتر معدن با کمک بخش خصوصی در این سال‌ها کشف شده و 40 میلیون تن سنگ آهن و به همین میزان زغال‌سنگ و 50 تن طلا به ذخایر کشور افزوده شده و پیش‌بینی ما این است تا پایان سال 96 و ابتدای 97 این ذخیره بزرگ را در روی و سنگ آهن خواهیم داشت.
وی در پایان یادآور شد: سیاست اصلی سازمان توسعه، انجام اکتشاف که همان قسمت پرریسک معدن است، بوده و آمادگی داریم پس از اکتشاف پروژه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم.
منبع: باشگاه خبرنگاران
نظرات